MƯA TRÊN TÁN RỪNG

Trong nghiên cứu thủy văn sinh thái, giữ mưa trên tán (thuật ngữ tiếng Anh: interception) là hiện tượng một phần lượng mưa được tán cây và lớp thảm thực vật giữ lại, không rơi ngay xuống mặt đất. Lượng nước này sau đó thường bốc hơi trở lại khí quyển mà không trở thành dòng chảy bề mặt – tức là không góp phần gây lũ. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng quá trình giữ mưa trên tán có thể chiếm từ 15% đến 50% tổng lượng mưa, tùy theo loại rừng, mật độ cây, cấu trúc tán và điều kiện khí hậu.

Ảnh: Một góc hồ Pá Khoang và khu rừng Di tích lịch sử cảnh quan môi trường Mường Phăng
Ở những khu rừng tự nhiên có cấu trúc đa tầng tán và hệ thực vật phong phú, cơ chế giữ mưa càng trở nên hiệu quả. Tán cây cao giữ lại phần mưa đầu tiên, rồi nước tiếp tục rơi xuống các tầng dưới tán, cây bụi, cỏ và lớp thảm mục bên dưới. Mỗi tầng đều có vai trò làm giảm tốc độ và phân tán dòng mưa – giống như nhiều lớp lọc chồng lên nhau. Kết quả là lượng nước xuống đất ít hơn, rải đều hơn, và tác động cơ học của nước mưa lên đất cũng giảm đáng kể.
Phần nước không bị giữ sẽ trở thành nước xuyên tán hoặc nước chảy theo thân cây – những dòng chảy này thường có tốc độ thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho đất kịp hấp thụ. Một nghiên cứu tại rừng nhiệt đới Indonesia cho thấy rừng chưa bị khai thác có tỷ lệ nước mất đi do giữ mưa trên tán khoảng 11%, trong khi con số này ở rừng đã khai thác chỉ 6%. Đây là minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của rừng nguyên sinh đa tầng tán trong điều tiết thủy văn.

Ảnh: người dân tham gia trồng rừng thay thế
Ngoài việc làm giảm lưu lượng nước mưa xuống mặt đất, giữ mưa trên tán còn có vai trò rõ rệt trong giảm xói mòn. Những giọt nước nhỏ giọt xuống từ tán hoặc từ thân cây có năng lượng thấp hơn nhiều so với mưa trực tiếp, giúp bảo vệ lớp đất mặt khỏi bị rửa trôi.
Tóm lại, giữ mưa trên tán là tuyến phòng thủ đầu tiên của rừng trước các đợt mưa lớn. Cơ chế này chỉ phát huy hiệu quả tối đa trong những khu rừng có độ che phủ tốt, nhiều tầng tán và ít bị xáo trộn bởi con người. Đây cũng là lý do vì sao bảo vệ và phục hồi rừng tự nhiên là một chiến lược lâu dài và bền vững trong thích ứng với lũ lụt và biến đổi khí hậu.
Nguồn: ThienNhien.Net 
#GiuMuaTrenTan #RungTuNhien #BaoVeRung #DieuHoaKhiHau #ThuyVanSinhThai #LuLut #BaoVeDat